Prestigieuze Minerva Cultuurprijs voor Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

Dit jaar viel de keuze terecht op een organisatie die zich sinds haar oprichting op 12 maart 1947 intensief inzet voor het behoud van en belangstelling voor cultuur en geschiedenis in de meest uitgebreide zin van het woord: de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB).

De prijs werd zondag 13 januari jl. uitgereikt na het door de Heemsteedse Kunstkring in de Oude Kerk aan het Wilhelminaplein te Heemstede georganiseerde nieuwjaarsconcert. De voordracht voor de toekenning van de prijs is opgesteld door de Minerva-commissie. Arno Koek, de alom in de wijde omgeving van Heemstede gerespecteerde boekverkoper en winnaar van de vorige Minerva Cultuurprijs, Annelies van Bruinissen, bestuurslid van de Heemsteedse Kunstkring en Piet-Hein van Mechelen, jarenlang voorzitter van het Heemsteeds Philharmonisch Orkest waren unaniem van mening dat de prijs dit jaar toebehoorde aan de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB). Voorzitter Jaap Verschoor nam de aan deze prijs verbonden geldprijs van € 1000,= dan ook dankbaar in ontvangst.

Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek
De HVHB bestaat uit enthousiaste bestuurders en heeft een groot ledenbestand dat oog heeft voor het culturele en geschiedkundige verleden en tracht garant te staan voor het behoud van waardevol erfgoed. Karakterbehoud staat hoog in het vaandel van de vereniging; bestaande gebouwen moeten worden hergebruikt zodat er geen verpaupering optreedt. Het zo maar even afbreken van bestaande geschiedkundig waardevolle gebouwen om deze te vervangen voor niet of nauwelijks in de regio passende woningen of appartementen, is iets waartegen de vereniging ageert. Dat heeft de vereniging ook al vaak laten blijken in haar 71-jarig bestaan. Zo zet de vereniging zich momenteel in om voor het voormalig postkantoor aan de Binnenweg de status ‘gemeentelijk monument’ verleend te krijgen. Ook uit de vereniging haar zorgen rondom de plannen met de Duinpolderweg die het waardevol cultureel erfgoed in Bennebroek zou kunnen aantasten.

Dankbaar
Bewoners van Heemstede en Bennebroek mogen dankbaar zijn dat de HVHB al zo’n 71 jaar waakt over beide dorpen en intensief trachten het karakter en de charme van de beide dorpen te behouden. Het is als bewoner dan ook een voorrecht om van dit behoud te kunnen blijven genieten. De Vereniging heeft haar sporen verdiend en blijft hopelijk ook voor de volgende generaties haar functie uitoefenen. Een prachtige en krachtige vereniging die alles, maar dan ook werkelijk álles in het werk stelt om te behouden wat er in Heemstede en Bennebroek behouden kan worden.

Vanwege de enorme inzet van de HVHB, is het volkomen terecht dat de Minerva Cultuurprijs dit jaar aan deze vereniging is uitgereikt.  

Jos de Jong

Speech Jaap Verschoor, voorzitter Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

Wat wonen wij toch op een prachtige plek. Op die kleine oppervlakte van Heemstede en Bennebroek is zo veel moois te zien: buitenplaatsen, heel veel groen, we hebben oude kloosters (Lucia in Bennebroek en Marienheuvel in Heemstede), we hebben mooie kerken,  we hebben prachtige huizen uit de jaren 20 en 30, we hebben wijken met wat je vroeger arbeiderswoningen noemde – verborgen pareltjes – we hebben villa’s, we hebben Hageveld - uniek in zijn soort – we hebben een oud slot.

U zult het begrijpen: de historische vereniging heeft het druk, druk om over al dit moois te vertellen en druk om ervoor te zorgen dat al dat moois op een goede manier bewaard, gekoesterd en toekomstbestendig wordt gemaakt. We zijn dan ook bijzonder verheugd en zeer vereerd met de Minerva Cultuurprijs. Een prijs, ik citeer uw woorden, ‘die bedoeld is als waardering én stimulans voor culturele prestaties en initiatieven in de gemeente Heemstede en het naburige Bennebroek’.

Die waardering ondervinden wij steeds vaker. Het nut van de inspanningen van de HVHB wordt gezien en die inspanningen ontplooien we op een breed terrein. U kent ongetwijfeld ons tijdschrift ‘HeerlijkHeden’, elke keer weer boordevol verhalen over de geschiedenis van Heemstede en Bennebroek. U weet ook dat wij excursies en lezingen organiseren die altijd druk bezocht worden. Ook in het Pomphuis – bij de watertoren – het pomphuis dat nu ruim een jaar ons nieuwe onderkomen is, zijn regelmatig lezingen én tentoonstellingen.

Voor de buitenwacht misschien iets minder zichtbaar, maar heel belangrijk, zijn onze inspanningen om Heemstede en Bennebroek mooi te houden. Daarom schuiven we regelmatig aan bij de Commissie Welstand om onze visie te geven op nieuwbouwplannen – zeker waar het gaat om plannen in een kwetsbare omgeving, zetten wij ons in voor een groen MPL-gebied en strijden ervoor dat eventuele nieuwbouw op het terrein van de Hartekamp beperkt blijft.
In Bennebroek maken we deel uit van de klankbordgroep die meepraat en meedenkt over de herontwikkeling van het terrein van de instelling Vogelenzang. Stuk voor stuk inspanningen waarmee we het karakter en het erfgoed van Heemstede en Bennebroek willen behouden, maar we kijken natuurlijk ook naar de toekomst. Zo organiseerden wij vorig jaar een inspirerende discussieavond met alle Heemsteedse raadsfracties over een blik in de toekomst; hoe ziet de gemeente er over pakweg 20 jaar uit? Wat wil je met Heemstede? Groen houden, volbouwen, iets ertussenin?

Ongetwijfeld kent u de uitspraak: ‘Wie het verleden niet kent, begrijpt het heden niet’. Maar evenzeer geldt: ‘Wie nooit een beeld van de toekomst probeert te schetsen, zal niet begrijpen en niet kunnen inschatten wat nú het behouden waard is’.

Ik zal u niet vermoeien met een compleet overzicht van al onze activiteiten; als u dat wilt weten, moet u gewoon lid worden – en wie wil er niet bij een vereniging horen die net zo’n mooie prijs heeft ontvangen. Maar één ding noem ik nog: deze kerk wordt multifunctioneel gebruikt: voor kerkdiensten, voor concerten, lezingen en bijeenkomsten als deze. Geweldig; daarmee heeft dit historisch erfgoed een mooie bestemming gekregen.
De Pinksterkerk is onlangs gekocht door Stadsherstel Amsterdam en zal een maatschappelijke en culturele bestemming krijgen. Koren en muziekgezelschappen kunnen er blijven oefenen. Maar wat gaat er met de kerk aan het Valkenburgerplein gebeuren (die immers wordt afgestoten voor de eredienst), hoe is het gesteld met de rest van het religieus erfgoed in Heemstede? Kerken, kloosters, pastorieën, kosterswoningen. Wat kun je met kerken als ze eenmaal afgestoten worden voor erediensten? Slopen? Herbestemmen? Die vragen hopen wij te beantwoorden in onze inventarisatie ‘Religieus Erfgoed Heemstede’, die Michel Bakker dit jaar zal afronden. Ook hier eens te meer duidelijk: hoe ga je in de toekomst met historisch erfgoed om?

Dames en heren, de Minerva Cultuurprijs is niet alleen een waardering, maar ook een stimulans. En de vraag is dan wat we doen met de stoffelijke vorm van die stimulans, die € 1000? Omdat we deze prijs zien als een stimulans voor de hele vereniging, hebben we op onze nieuwjaarsborrel voor bestuur en vrijwilligers van afgelopen vrijdag een grote flipover neergezet waarop iedereen zijn ideeën kon opschrijven voor de bestemming van die € 1000. Ik was verrast door de veelheid en de verscheidenheid aan ideeën, wat vooral aangeeft dat alle vrijwilligers bij de vereniging bijzonder begaan zijn met wat we samen doen. Hulde! En eigenlijk zou je wel voor tien projecten elk € 1000 willen ontvangen.

Welk idee is het geworden? We hebben besloten om met dit geld iets te doen waar we ook in de toekomst gebruik van kunnen blijven maken en waar ook Heemstede en Bennebroek in de toekomst iets aan hebben. We willen materialen aanschaffen waarmee we nog beter onze exposities in het Pomphuis kunnen inrichten. Variërend van slimme ophangsystemen tot panelen en van een extra vitrine tot een showtafel. Materialen die we jarenlang kunnen gebruiken en belángrijkste van alles: dankzij welke de bezoekers aan onze tentoonstellingen op nog betere manier kennis kunnen nemen van het rijke verleden van Heemstede en Bennebroek. En bij deze nodigen wij de Kunstkring dan ook uit voor onze volgende tentoonstelling voor een preview. Niet al uw leden – dat past er niet in – maar in samenspraak met uw bestuur zullen wij iets moois regelen.

Voorzitter, jury, dank nogmaals voor het toekennen van de Minerva Cultuurprijs aan onze  vereniging. We gaan er wat moois mee doen.