023 Haarlem Sport - “Als je alles volgens de regels van de bond moet doen, dan krijg je het gewoon niet rond. We worden eigenlijk steeds gedwongen om creatief oplossingen te zoeken zodat de wedstrijden in de breedtesport bij de Koninklijke HFC van scheidsrechters kunnen worden voorzien.
Als we dat niet zouden doen dan kunnen er wekelijks meerdere wedstrijden gewoon geen doorgang vinden, omdat er onvoldoende scheidsrechters beschikbaar zijn. Het klinkt misschien wat gechargeerd, maar de praktijk van alledag is weerbarstig. De KNVB doet op hun manier wel hun best om ons te ondersteunen op een efficiënte manier, maar uiteindelijk doen we het zelf veel effectiever.”
Aan het woord niet Sjors van de Rebellenclub of Pietje Bel, maar Frans Stijnman en Jos de Jong, samen goed voor ruim een halve eeuw scheidsrechterschap bij de Koninklijke HFC. Stijnman: “Ik ben begonnen toen mijn oudste zoon bij de club kwam voetballen. Er was een scheidsrechter te kort en toen ben ik er gewoon ingestapt. Tegen mijn eigen verwachting in deed ik het best aardig en vond ik het ook nog leuk! Sindsdien doe ik het nu wekelijks.”
Het bouwvallige clubhuis van de Koninklijke, dat volgend jaar gerenoveerd gaat worden, is op deze druilerige dondermiddag het toneel van het gesprek. Oud-voorzitter Gert-Jan Pruijn zit in de kantine achter zijn laptop. “Zo heb ik zicht op de training van mijn zoon en kan ik toch nog nuttige dingen doen,” glimlacht hij. Er wordt koffie besteld en we schuiven met z’n drieën aan een tafel, de voorzitter zich aan zijn taken overlatend.
Jos vervolgt: ”We hebben in den beginne natuurlijk een opleiding gevolgd, de Basis Opleiding Scheidsrechter (BOS) van de bond. Daarin leer je de stijl en houding van een scheidsrechter, hoe je met situaties om moet gaan. Wij zijn allebei KNVB-gecertificeerd scheidsrechter, maar dan op clubniveau. Vroeger kwam het zo nu en dan best wel voor dat wedstrijden niet gespeeld konden worden wegens het ontbreken van een scheidsrechter. Wij trokken ons dat aan en werken al sinds 2001 met een vastomlijnd plan zodat we voldoende scheidsrechters hebben om alle wedstrijden doorgang te kunnen laten vinden.”
Stijnman knikt beamend en vervolgt: “Ieder weekend hebben we hier tientallen wedstrijden, van de jongste kids die op een kwart voetbalveld hun wedstrijdjes afwerken tot en met de senioren. De selectieteams van HFC spelen in de landelijke competitie en hebben ‘echte’ KNVB scheidsrechters. Juist om die jongere voetballertjes hun wedstrijden te laten spelen, hebben we bedacht dat de kids vanaf de C-junioren (tegenwoordig heet die groep de O-14 junioren), vanaf ongeveer 13 jaar wedstrijden moeten fluiten. Sinds 2005 is dat verplicht onderdeel van de jeugdopleiding en dat is al jaren een succes. Al is het maar om ze te laten ondervinden en te ervaren hoe het is om scheidsrechter te zijn. En dat begint nu zijn vruchten af te werpen.
Een tijdje geleden floot een 13-jarige speler een wedstrijd bij de allerkleinsten. Bij bijna iedere beslissing had een vader van een van de spelertjes steeds commentaar. De jongen was het op een gegeven moment beu en stapte op de vader af met de mededeling ‘Indien u uw mond niet kunt houden, verzoek ik u vriendelijk zich van het veld te verwijderen’. Je moet weten dat er altijd een begeleider bij is om ondersteuning te bieden. De vader hield zijn mond niet en werd vervolgens door de jonge scheidsrechter van het veld gestuurd. Prachtig vind ik dat.”
Dat is een goede ontwikkeling. Voetbal is een sport voor iedereen en vaak zijn het maar een paar mensen die het voor de grote groep verpesten. Commentaar hebben is makkelijk, maar ga er dan zelf staan als scheidsrechter! “Maar dat doen de mensen met de grote mond bijna nooit. Dan gaan ze onverstaanbaar mompelen in de trant van ‘euu… maar dat kan ik niet’. Vaak hebben ze nog gelijk ook, maar hou dan ook je mond langs de kant,” zegt Stijnman met vuur in stem en ogen.
Na de koffie gaan we naar de heilige scheidsrechters-graal, waar op speeldagen de scheidsrechters geheel in een door een sponsor (Blenheim) verstrekte scheidsrechteroutfit worden gehesen. Voorzien van accessoires als fluit, een set kaarten en notitieblokje om de administratie bij te houden. En natuurlijk hebben de scheidsen een eigen kleedkamer.
In de tijd van Frans Derks was het wellicht niet echt superstoer om scheidsrechter te worden. Maar we kennen inmiddels toch wel een rij persoonlijkheden die wel inspirerend zijn. In Nederland denk je dan al snel aan Björn Kuipers en Kevin Blom. Kuipers is gewoon een hele goede scheidsrechter die het ook internationaal goed doet. Als het echt over de toppers gaat, mag ik dat zeggen, dan is de heer Pierluigi Collina voor mij de allerallerbeste. Kunde gekoppeld aan een sterke persoonlijkheid. Alleen maar volgens de regeltjes werken slaat een wedstrijd meestal dood; handelen in de geest van de regels èn de wedstrijd onderscheidt de echte goede scheidsrechter van de rest. Maar dat terzijde.
De Jong en Stijnman hebben een systeem bedacht dat even simpel als briljant is bij HFC. De Jong: “Dat ziet er als volgt uit: alle junioren onder de 14 jaar (jargon de O-14) volgen in september een eenmalige cursus die we zelf hebben samengesteld. De cursus is voor ieder van hen verplicht, waarna zij, eveneens verplicht, een of meer wedstrijden moeten fluiten waarbij wij hen begeleiden op het veld. Sommige jonge scheidsrechters vinden het doodeng, anderen vinden het hartstikke leuk. Het gebeurt ook dat een jonge scheidsrechter het met een of andere smoes laat afweten. Maar helaas, alle denkbare smoezen zijn ons zo langzamerhand bekend en daar houden we geen rekening mee. Komen ze niet opdagen, dan worden ze in hun eigen team twee wedstrijden aan de kant gezet. De O-14 scheidsrechters worden ingezet om wedstrijden te fluiten van de jongere teams, de O-11 en O-12. Sommige jonge scheidsrechters vinden het erg leuk en hebben de smaak al snel te pakken. Doen ze het goed, dan zetten we ze ook in voor wedstrijden van de O-13.” Scheidsrechters inzetten van bijna dezelfde leeftijd is natuurlijk goed bedacht. Op deze manier vindt er een natuurlijke selectie plaats van kinderen die het wel of niet leuk vinden. Van de wel-leuk-vinders blijven de echt gemotiveerde kids over. En dat is dan de kweekvijver voor de toekomst.
Stijnman tenslotte: “Gedurende de maanden september tot december verzorgen we een cursus voor gevorderde scheidsrechters. Deze cursus is gebaseerd op de clubscheidsrechterscursus van de KNVB. Wij hebben daar onze eigen saus overheen gegooid. Het is een zeer gemêleerd gezelschap; er zijn zowel jongere als oudere deelnemers, gasten die zelf ook voetballen en/of ouders die altijd langs de lijn staan om wedstrijden van hun kinderen te volgen. Deze cursus hebben we zelf ontwikkeld en gemaakt. De cursus bevat 3 theorie-avonden en één praktijkavond. Op deze praktijkavond fluiten deze scheidsrechters een onderlinge wedstrijd van de O-19 en kunnen aan den lijve ondervinden wat het is om een volwaardige wedstrijd te fluiten. De mannen en vrouwen die deze cursus hebben gevolgd, worden ingezet om op zondag de hogere teams (alles boven de O-14) te fluiten.” De leden van de arbitragecommissie van HFC (Marylène Reijntjes, Rocco Mulder, Gijs Keij, Ton Tekstra, Joep Maarse en natuurlijk Frans en Jos) hebben een werkbaar format gevonden dat niet alleen de continuïteit van de wedstrijden waarborgt, maar dat ook het inlevingsvermogen voor de altijd lastige functie van scheidsrechter vergroot. Zou een volgende stap een verplichte cursus voor ouders met een grote waffel kunnen zijn..?
Onno van Middelkoop