023 Haarlem/Heemstede en omgeving – Lifestyle & Gezondheid - Vanaf het begin van de Corona-tijd is Hans Wolf (1951 Heemstede) wekelijks te vinden in de Amsterdamse Waterleiding-duinen (AWD). Je mag daar buiten de paden lopen. Dat heet struinen. Verdwalen kan niet. Hans vond en verzamelde daardoor vele bijzondere plekken.
Het hele gebied is van de gemeente Amsterdam. Dat we mogen struinen danken we aan Liede Tilanus, in 1992 gemeenteraadslid in Amsterdam. De gevoeligheid van het besluit kwam voort uit het feit dat het gebied primair bestemd was voor waterwinning. Bezoekers waren vanaf de eerste dag van de waterwinning in 1852 welkom, weliswaar met een kaartje. Fietsen mag niet, tenzij met specifieke toestemming. En struinen mocht. De ervaring leert dat dit beleid er niet toe leidt dat bezoekers er een zootje van maken.
Er ligt opvallend weinig afval in het gebied en er is niets kapot gemaakt. Er worden ook geen dieren lastiggevallen, behalve soms door fotografen. Helaas zijn er wel mensen die niet de verleiding kunnen weerstaan om vossen eten te geven. Om die reden word je soms achtervolgd door een schooiende vos. Negeren doet echter wonderen, waardoor de vos vanzelf achter een passerende passant aan gaat in de hoop op iets meer toeschietelijkheid.
Een wandeling van oost naar west is een wandeling in de tijd
Lang geleden was onze regio een gatenkaas: de zee kwam overal gewoon binnen. Een onbewoonbaar gebied. Het gebied kent diverse wallen, stroken duinen die parallel aan de kust lopen. Vanaf het oosten gerekend kennen we eerst een veen-gebied: van Spaarnwoude tot Leiden, met plassen, met nu veel watersport (Kaag, Brasem, Loosdrecht etc).
Diverse wallen
Dan de wal direct onder Haarlem. Een strook van Hillegom, via Haarlem naar Alkmaar. Het omvat ook het Groenendaalse bos (gekocht en gered door gemeente in 1913). Zo staat de Bavo op de top van zo`n wal. In dit gebied is er pas vanaf het jaar 1000 redelijke bewoning. Het Hoogheemraadschap Rijnland/Kennemerland was er overigens als de kippen bij om alles in goede banen te leiden. Zij zijn van 1255!
De wal meer naar het westen is jonger. Dat is de wal van Vogelensang, de strook van Ley- en Woestduin, langs de Leidse-vaart. De jongste duinen zijn die van de WLD (Waterleiding Duinen). Hier is amper tot geen bewoning geweest. En dit gebied is het langst een gatenkaas geweest. Dit hele gebied is eigenlijk geografisch en historisch een chaos geweest. De eerste bewoners kwamen er rond 1000, omdat toen de verstuiving eindigde en bossen ontstonden. Die bossen werden later gerooid (rooien komt van rode) om de vele buitenplaatsen als Berkenrode, Iepenrode, Boekenrode, Tetterode, Overveen (over het veen, vanuit oosten), Elswout, Brederode, Hartekamp, Velsen Waterland, Manpad etc. te bouwen.
Buitenplaatsen
Buitenverblijven betekenden ontginningen, tuinaanleg, wegen werden aangelegd, spoorlijnen (1842) en kanalen als de Leidse Vaart werden gegraven (1657). Allemaal mooi parallel aan die wallen. Steden en dorpen ontstonden of breidden uit als Schoten, Haarlem, Heemstede.
Grote gebieden werden afgegraven voor de bloembollen. Zo zie je op wal van Hillegom naar Haarlem nog amper een duin. Ja, iets bij Bennebroek en het Groenendaals bos (gered in 1913) en wat aan de Hereweg. De rest: weg!
Water, wind, verstuivingen, afgravingen, zout, wegen, bewoning, en ook bewoners kregen dus grote invloed op het landschap.
Terug naar het WLD-gebied, dus de jongste duinen. Daar is nog iets meer toegevoegd aan de chaos: sinds 1852 zijn hier, zonder enig protest, enorm veel waterwin-kanalen gegraven t.b.v. de watervoorziening in Kennemerland en Amsterdam, met alle gevolgen voor het op en neergaan van de waterstand, met alle gevolgen van dien.
Steun de waterleidinggebieden
Koop een jaarkaart voor € 10,- en een wandelkaart voor € 3,- en ga op stap via een van de 4 hoofd-ingangen: Nieuw Unicum, Oase, Panneland of de Zilk. Voor die paar euro’s hoef je het niet te laten om te genieten van deze zo fraaie natuur.